SERİ YARGILAMA USULÜ

SERİ YARGILAMA USULÜ

Bu yazımızda hukuk sistemimize 17 Ekim 2019 Tarihi itibariyle giren 01 Ocak 2020 Tarihi itibariyle ise uygulanmaya başlanacak olan seri yargılama usulünü anlatacağız.

Türk Ceza Yargılama sistemine köklü bir değişiklik getiren bu usul ile artık basit suçlarda yargılama sürecinin büyük ölçüde kısalacağı öngörülmektedir. insanlarımızın yıllar yılı bitmek bilmeyen ceza yargılamaları çok kısa bir süre içerisinde sonuçlandırılacaktır.

HANGİ SUÇLARDA SERİ YARGILAMA USULÜ UYGULANIR?

Ceza Muhakemesi Kanununun 250. maddesi uyarınca aşağıdaki suçlarda seri yargılama usulü uygulanacaktır.

• Hakkı olmayan yere tecavüz (TCK m.154, ikinci ve üçüncü fıkra),
• Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (TCK m.170),
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (TCK m.179, ikinci ve üçüncü fıkra),
• Gürültüye neden olma (TCK m.183),
• Parada sahtecilik (TCK m.197, ikinci ve üçüncü fıkra),
• Mühür bozma (TCK m.203),
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (TCK m.206),
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (TCK m.228, birinci fıkra),
• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (TCK m.268),
• 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
• 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç,
• 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç,
• 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.

SERİ YARGILAMA USULÜ NASIL UYGULANIR?

Cumhuriyet savcıları yukarıdaki suçlardan biri hakkında yürüttükleri soruşturmalarda seri muhakeme usulünün avantajları (örneğin cezasından 1/2 oranında indirim yapılacağı) ve süreç ile ilgili olarak şüpheliyi bilgilendirdikten sonra seri muhakeme usulünün uygulanmasına yönelik teklifte bulunacaktır.

Buradaki önemli bir detay ise bu teklifin ancak müdafi yani avukat huzurunda kabul edilebileceğidir.

Şüpheli teklifi kabul etmez ise soruşturma işlemleri kaldığı yerden devam edecektir.

Şüphelinin teklifi kabul etmesi halinde ise seri yargılama usulü uygulanmaya devam edecektir.

Ardından soruşturmayı yürüten cumhuriyet savcısı suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle cezayı belirleyecektir. Cezanın belirlenmesinin akabinde Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talep edecek ve mahkeme şüpheliyi müdafii huzurunda dinledikten sonra şartların gerçekleştiği ve eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kuracaktır.

Aksi takdirde ise talebi reddederek soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir.

Yine önemli bir noktaya değinmekte fayda görüyoruz. Bu da mazeretsiz olarak mahkemeye gelmemek. Bu noktada kanun, mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüphelinin bu usulden vazgeçmiş sayılacağını düzenlemiştir.

HERHANGİ BİR SEBEPLE TAMAMLANAMAZSA NE OLUR ?

Seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi hâllerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz.

Kısacası şüpheli her ne kadar seri yargılama usulünde suçu açıkça veya örtülü biçimde kabul etmiş olsa da bu süreçte hazırlanan hiçbir belge, söylenen beyanlar dava esnasında delil olarak kullanılamayacaktır.

SERİ YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANAMAYACAĞI HALLER NELERDİR?

Aşağıdaki hallerde seri muhakeme usulü uygulanamaz:

• Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde, seri muhakeme usulü uygulanmaz. Seri muhakeme usulünün uygulanmasını teklif etmek amacıyla şüpheli hakkında zorla getirme kararı verilemez ve yakalama emri düzenlenemez.
• Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz
• Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hâllerinde uygulanmaz (CMK m.250/12).
• Şüphelinin mazeretsiz olarak mahkemeye gelmemesi halinde seri muhakeme usulü uygulanamaz.
• Ön ödeme ve uzlaştırma kapsamındaki suçlar seri yargılama usulüne tabi değildir.

ŞÜPHELİ SERİ YARGILAMA USULÜNÜ İLK BAŞTA KABUL EDİP SONRA VAZGEÇEBİLİR Mİ?

Şüpheli, mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar seri muhakeme usulünün uygulanmasına yönelik iradesinden vazgeçebilir. Bu halde soruşturma genel hükümlere göre yürütülmeye devam edecektir.

MAHKEME KARARINA İTİRAZ ETMEK MÜMKÜN MÜ?

Mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir. (CMK 250/14).

İtiraz kanun yolu başvuru süresi; asliye ceza mahkemesi tarafından verilen kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gündür. İtiraza konu karar, itiraz hakkına sahip kişinin yokluğunda verileceğinden itiraz süresi de tebliğden itibaren başlar. Hangi mahkeme karar vermişse, itiraz dilekçesi de o mahkemeye verilmelidir (CMk md. 268/1). Çünkü, kararına itiraz edilen hakim veya mahkeme itirazın haklı olduğu kanaatine varırsa, talep doğrultusunda kararını kendiliğinden düzeltebilir (CMK md. 268/2). Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok 3 gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mahkemeye gönderir. İtirazı incelemeye yetkili merci ise asliye ceza mahkemesi hâkimi tarafından verilen kararlara yapılacak itirazlarda, yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesidir.

SONUÇ          : Ceza Muhakemesi Hukukunda yapılan bu değişiklik ile seri yargılama usulü getirilerek, bu yolla yargılamaların hızlandırılması, kişilerin soruşturma ve dava baskısı altında kalmalarının önlenmesi, adalet sistemini zorlayan iş yükü baskısının hafifletilmesi hedeflenmektedir. Elbette bu tür yargılama yöntemleri isabetli sonuçlar verebilir. Ancak bu tür bir yol kullanılırken özellikle şüphelinin veya sanığın adil yargılanma hakkı gözetilmelidir.

Her ne kadar seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması halinde şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanlarının, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamayacağı düzenlemesine yer verilmiş olsa da olaya dikkatle yaklaşılmalıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasında olduğu gibi seri yargılama usulünde de teklifi kabul etmenin yargı makamları nezdinde suçun kabulü gibi algılanabileceği unutulmamalıdır.  Uygulamada bu tür mağduriyetlerin önüne geçilebilmesi için seri yargılama usulü teklifi kabul edilirken titizlikle yaklaşılmalı, profesyonel hukuki yardım alınmalı, gerekli dikkat ve özen gösterilmelidir.

Kaynakça      :

1. Avukat Baran Doğan- https://www.hukukihaber.net/ceza-muhakemesinde-seri-ve-basit-yargilama-usulleri-makale,7039.html
2. Prof.Dr.Ersan Şen-https://www.hukukihaber.net/ceza-muhakemesinde-seri-ve-basit-yargilama-usulleri-makale,7039.html
3. Hüsnü Aldemir- Ceza Yargılamasında Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri