Özel hastaneler Türk Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanunu gibi genel mevzuatın yanı sıra pek çok özel mevzuat çerçevesinde de düzenlenmiştir. Bunlar; HHK, HHY, ÖHK, ÖHK, ÖHY, TŞS, TİHK ve Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi, Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkındaki Yönetmeliktir. Yukarıdaki yazılı kanun ve yönetmeliklere uyarınca pek çok özel hastane açılmıştır.
Özel Hastanelerin Sorumlulukları:
1) Sözleşmeden Kaynaklanan Sorumluluk: Özel hastane sözleşmeden kaynaklı sorumlulukları konusunda farklı düşünceler doktrinde ileri sürülse de Yargıtay genellikle haksız fiil hükümleri çerçevesinde kararlar vermektedir. Hastaneye kabul sözleşmesi her ne kadar karma bir sözleşme niteliği taşısa da Yargıtay bu sözleşmeyi bir vekalet ilişkisi olduğundan bahisle vekalet sözleşmesi olarak tanımlamaktadır.
2) Haksız Fiilden Kaynaklanan Sorumluluk: Hasta ile hastane arasında sözleşme ilişkisi olmasa bile hastanenin sorumluluğu olması haksız fiilden kaynaklanmaktadır. Hastanın rızası olmadığı tıbbi müdahale ile kişinin vücut bütünlüğü ve kişilik hakları ihlal edilmektedir. Haksız fiil sorumluluğu için hukuka aykırı fiil zarar ve illiyet bağının varlığı gerekmektedir. İspat yükümlülüğü hasta ve yakınlarındadır.
Özel Hastanelerin Kusura Göre Sorumlulukları:
A) Kusur Sorumluluğu:
Doktrinle konunun insan sağlığı olması gözetilerek hastane ve doktorların en hafif kusurlarının dahi kusurlu olacakları kabul edilmektedir. Doktor ve hastane olayın şartlarına göre kusurların olmadığını ispatlamak zorundadır.
B) Kusursuz Sorumluluk:
1) Adam Çalıştıran Sıfatıyla Kusursuz Sorumluluk:
Doktor ve hastane arasında hizmet sözleşmesi olmasa dahi hastanın tıbbi müdahaleyi, o hastaneye güvenerek kabul ettiği gözetilerek istihdam ilişkisi olmayan doktorun eylemlerinden de hastanenin sorumlu tutulması gerektiği belirtilmiştir. Bunun gibi diğer tüm çalışanların için de hastanenin çalışanını seçerken işiyle ilgili talimat verirken gözetim ve denetimde bulunması gerekir. Bu tür sorumlulukta, yine hastane gerekli özeni gösterdiğini ve kusursuz olduğunu ispatlamak zorundadır.
2) İdarenin Eylemlerinden Kusursuz Sorumluluk:
a) Malik Sıfatıyla Kusursuz Sorumluluk: Burada kastedilen, bina, tıbbi malzemeler, kullanılan araç gereç ve makinelerdir. Hastane bunların yapımındaki bozukluklardan, yapımındaki eksiklerden doğan sorumluklarından da sorumludur. Ancak bu durumda hasta ve yakınları zararın yapım, bakım, eksikliğinden meydana geldiğini ispatlamakla zorunludur.
b) TBK m. 63’e göre, hastanenin donanımı ve organizasyon yükümlülüğü olarak tanımlanan gelişen teknolojiye payda olarak tıbbi aletlerin daha fazla tehlike arz etmesinden dolayı hastanelerin cihazlarını da kapsayacak şekilde daha sıkı denetlenmeleri meydana gelen zarardan sorumlu olmaları gerekmektedir. Tıbbi aletlerin bakımı, sterilizasyonu, intihara eğilimli hastaları için gerekli önlemlerin alınması, yeni tıbbi aletlerin temin edilmesi gibi durumlar hastanenin donanım ve denetimi kapsamındadır. Ancak, bu tür sorumluklardan dolayı dava ispat yükü hasta ve yakınlarınadır. Ayrıca bu sorumluluk personelin aşırı yük altına sokulmasını da kapsar. Yani, çalışan doktora fazla nöbet yazma suretiyle doktorun görevini layıkıyla yerine getirmemiş olması da organizasyon yükümlülüğü ile ilgilidir.
3) Vekaletsiz İş Görme Sorumluluğu:
SGK sağlık uygulama tebliği m. 1/7 ‘ye göre de ani gelişen hastalık; kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda ilk 24 saat içerisinde tıbbi müdahale gerektiren durumlar ile bir müdahale esnasında çıkan komplikasyonlar sonucu daha başka müdahalelerin yapılması gereken acil durumlarda hastane ve doktorun vekaletsiz iş görme mecburiyeti ve hakkı bulunmaktadır. Bu zorunluluk durumunun olduğunun ispat külfeti hastaneye aittir. Hastane kendi çıkarını veya hastanın iradesinin tersine hareket ettiği, hastanın tıbbi müdahalenin genişletilmesine izin vermemesine rağmen veya doktorun kendi çıkarı olarak hastanın rızasını almaksızın daha önce denenmemiş yöntemi uygulayarak hastayı denek olarak kullanması gibi durum anında gerçek olmayan vekaletsiz iş görme söz konusu olacak ve TBK’nın m. 527 haksız fiil uygulamaları hükmü uygulanacaktır.
SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI
Hastaneler hastalar ile gerek kendi kusuru gerekse yardımcı şahsın kusuruna ilişkin sorumsuzluk anlaşmaları yapmaktadır. Ancak Yargıtay’ımız genellikle bu sorumsuzluk anlaşmaların hepsini geçersiz ve hükümsüz kabul etmekte ve özel hastanelerin sorumluluğuna karar vermektedir.
ÖZEL HASTANELERİN SORUMLULUĞUNUN SONUÇLARI
Özel hastanelerin hukuki sorumluluğu olduğu durumlarda özel hukuk yaptırımı olan tazminat söz konusu olacaktır. Bu kapsamda maddi ve manevi tazminat davaları açılabilir. Davanın tarafları davacı hasta, yasal temsilcisi veya hastanın ölümü söz konusu ise mirasçıları, davalı ise özel hastane, malpraktis söz konusu ise özel hastane ve doktordur. TBK m. 114 gereği, hastane her türlü kusurdan sorumludur. Kusur sorumluluğuna dayalı tazminat taleplerinde TBK m. 51 gereği, hakim tazminatın kapsamı ve ödeme biçimine karar verirken kusurun ağırlığını da dikkate almalıdır. Tazminat davalarında zamanaşımı hukuki sebebin dayandığı kusura göre değişmektedir. TBK m. 72 gereğince haksız fiillerde zaman aşımı zarar görenin ıttıla tarihinden itibaren iki yıl, her hâlükârda on yıldır. Eğer ceza davalarında daha uzun bir zamanaşımı öngörülmüşse bu olağanüstü bir zaman aşımı uygulanır. Sözleşmeden doğan tazminat istemleri için TBK m. 146’da belirtilen on yıllık genel zaman aşımı süresi mevcuttur. Ancak TBK m. 147/1.5 uyarınca vekalet sözleşmesinden doğan alacaklar beş yıllık bir zaman aşımına tabiidir. Bölünmüş hastane kaba sözleşmelerinde vekalet sözleşmesi hükümleri uygulandığından zaman aşımı süresi beş yıldır. Hastane, hasta ve doktor arasında ücret kaynaklı uyuşmazlıklarda zamanaşımı süresi iki yıldır. Vekaletsiz iş görme durumunda haksız fiil hükümleri uygulanacaktır.
NOT: Tarafımız sormak istediğiniz hususları Avukata Sor kısmımızdan sorabilirsiniz. Karal Hukuk Bürosu olarak İstanbul Büyükçekmece merkezli ofisimizde alanında uzman kadromuz ile sizlere hizmet vermekteyiz.